همه چیز درباره فرش و قالی

دشمن‌های اصلی فرش‌هایتان را بشناسی

بهتر‌است اول با این شروع‌کنیم که چطور فرش‌ها و قالی‌هایمان را از این هفت تهدید اصلی در‌امان نگه‌داریم.

خریدن فرش خیلی زحمت دارد. کلی نقشه می‌کشید، اندازه می‌گیرید، مجموعه فرش‌های مختلف را می‌بینید. اعتبار و ارزش فرش و قالی را بررسی می‌کنید و بقول‌معروف عیار‌سنجی‌اش می‌کنید. بعد همه این مراحل، بالاخره به آرزویتان می‌رسید و فرش یا قالیچه دلخواهتان را می‌خرید و احساس می‌کنید دارید روی ابر‌ها راه می‌روید. چون همانیست که آرزویش را داشتید؛ طرح و نقشه زیبا و عالی، رنگ‌های درخشان و خلاصه ترکیب بی‌نقص و دلخواه شما. اما حتما دلتان می‌خواهد مطمئن‌شوید که این دردانه جدیدتان سالم می‌ماند و به دست بچه‌ها و نوه‌نتیجه‌ها می‌رسد. فرش ایرانی در‌عین زیبایی بینظیرش محکم و با‌دوام است، اما هر‌فرشی نسبت به یک‌سری چیز‌ها حساس و آسیب‌پذیر‌است که رنگ‌فرش، الیاف آن یا هر‌‌دو را خراب می‌کند و عمر فرش را کوتاه می‌کند. خبر خوب این‌است که لازم‌نیست بیست‌و‌چهار‌ساعته مراقب باشید. فقط کافیست حواستان به عوامل مخرب باشد و از آن‌ها پیشگیری‌کنید. اینطوری همیشه ابتکار‌عمل دست شماست و می‌دانید اگر‌هم خدای‌نکرده مشکلی پیش‌آمد، چطور باید سریع و راحت راس‌و‌ریسش کنید.

رطوبت و آب

یکی از مخرب‌ترین چیز‌ها برای فرش‌های شرقی، قرار‌گرفتن طولانی در‌معرض آب و رطوبت دائمیست. با اینکه فرش‌های سنتی پشمی با آب شسته می‌شود، اما رطوبت طولانی‌مدت، علاوه بر جذب حشرات، لایه‌های زیرین الیاف فرش را پوسیده می‌کند، چه کرک و پشم باشد، چه نخ و ابریشم و پشم بز.
برای جلوگیری از تشکیل کپک و قارچ، باید فرش را بعد از شستشو خوب هوا‌دهی و خشک کرد تا هیچ رطوبتی در آن نماند. گذاشتن گلدان بدون زیر‌گلدانی، انداختن فرش خیلی نزدیک ماشین‌لباسشویی یا سینک، یا باز‌بودن پنجره در یک روز طوفانی و بارانی می‌تواند باعث نم‌زدگی و رطوبت‌گرفتن فرش و خرابی آن شود.
فرشی که روی زمین نمدار بویژه در زیر‌زمین انداخته‌شود هم به مرور‌زمان رطوبت را به خود جذب می‌کند و این می‌تواند باعث تخریب و پوسیدگی الیاف با کپک شود. چنین فرشیخیلی سفت می‌شود و انعطاف‌پذیری‌اش را از دست می‌دهد. به این وضعیت می‌گویند پوسیدگی خشک. فرش بینوا دیگر بدون شکستن و خراب‌شدن ساختارش لوله و تا نمی‌شود. اگر خیلی زود و در مراحل اولیه متوجه این مشکل بشوید، امیدی به نجات فرش هست وگرنه دیگر کار از کار گذشته.

حشرات

انواع بید و سوسک‌فرش از خطرات جدی و مهلک برای فرش و قالی هستند. اگر یک بید را در‌حال پرواز هر‌جای خانه دیدید، با اینکه ممکن‌است از بیرون آمده‌باشد، اما این احتمال هم ست که جایی داخل خانه بید‌ها تخم‌ریزی کرده‌باشند. پس کشو‌ها و کمد‌ها و سوراخ‌سنبه‌های خانه را بررسی‌کنید تا مطمئن‌شوید هیچ تخم و لاروی نباشد.
سوسک‌فرش هم سوسک ریزی است به رنگ قرمز-قهوه‌ای که اول بصورت لارو‌های قهوه‌ای تیره مایل به مشکی است که از الیاف‌پشمی فرش و پارچه تغذیه می‌کنند.  دیدن این حشرات مثل دیدن دود است و می‌دانید که هر‌دودی علامت یک آتش است! پس اگر بید یا سوسک‌فرش بالغ را دیدید، بدانید که لارو آن‌ها عامل آسیب به فرش‌هاست و این حشرات روی الیاف طبیعی مثل پر، پشم و نخ و ابریشم، خز و یا حتی چرم تخم‌ریزی می‌کنند. لارو‌های گرسنه تا سر از تخم در می‌آورند شروع به خوردن هرجور الیاف اطرافشان می‌کنند و آسیب جدی ایجاد می‌کنند. بویژه جاهایی که قبلا یک ماده‌غذایی مثل شربت یا لبنیات روی فرش ریخته و درست و کامل تمیز‌نشده به‌حال خود رها شده‌باشد. مخصوصا جا‌های تاریک و مخفی مثل زیر مبل‌ها و لوازم خانه؛ جا‌هایی که پا‌خور ندارد و کمتر جارو‌کشیده می‌شود. آسیبی که به فرش می‌زنند ساکت و بی‌سر‌و‌صدا اتفاق می‌افتد، اما بسرعت همه‌جا پخش می‌شود. خرابی‌های حاصل از حشرات معمولا قابل رفو است اما اگر خیلی شدید باشد، ممکن است هزینه. فو پ تعمیرش نسبت به قیمت اولیه فرش به‌صرفه تمام‌نشود.
در‌مورد حشرات، زنگ‌خطر‌ها و علائم اصلی که باید مراقبش‌باشید این‌هاست:

• حشرات فعال

عموما بید‌پارچه معمولی که ریز و برنگ بژ است و بسرعت به اطراف پرواز می‌کند.

• توده الیاف‌های جا‌مانده و دست‌نخورده

اگر جا‌هایی از فرش ناگهان به تکه غیر‌طبیعی از توده الیاف سالم دست‌نخورده‌ای رسیدید که به یک لکه سفید غیر‌عادی می‌رسد، بدانید که علامت فعاایت لاروهاست. یعنی سر‌راه در‌حال نوش‌جان‌کردن الیاف پشمی، به توده‌ای از الیاف نخ رسیده‌اند و نتوانسته‌اند بخورند و رهایش کرده‌اند و سراغ قسمت‌های خوشمزه‌تر فرش رفته‌اند.

• تار و پیله حشرات

اگر روی توده سفید‌رنگ، یک تار پرده‌مامند ریز و سفید‌رنگ دیدید، علامت حضور و فعالیت لاروهای موذی است.

• لارو زنده

لارو‌های سفید ریز که روی فرش می‌خزند یعنی باید فوری فرش را با حشره‌کش مخصوص پاکسازی‌کنید و بعد بلافاصله بفرستید قالیشویی!

• بقایای خشک و ماسه‌مانند

اگر چنین ذرات غیر‌عادی متمایل به قهوه‌ای روی فرش دیدید، یعنی شانس دیدن فضولات قبل از پیله‌سازی لارو‌ها نصیبتان شده‌است!

بهترین راه پیشگیری از حمله حشرات موذی

یک جارو‌برقی کشیدن منظم معمولی می‌تواند از جا‌خوش کردن این مهمان‌های ناخوانده جلوگیری‌کند. هر دو‌ماه یکبار هم فرش را برگردانید و پشتش را جارو‌بزنید. موقع انجام این کار حتما زمین زیر فرش را هم تی یا دستمال بکشید تا کاملا تمیز‌شود. فقط وقتی زمین کف اتاق کاملا خشک‌شد، فرش را بیندازید. فرش‌های بزرگ را می‌توانید تکه‌تکه تا‌کنید و پشت‌فرش و زمین زیرش را تمیز‌کنید. یادتان باشد قرص‌ها و گل‌له‌های ضد‌بید که به اشکال دیگر هم در بازار هست، زیاد کار‌ساز نیست و واقعا بید‌ها را نابود نمی‌کند و تخم‌هایشان را هم از‌بین نمی‌برد. ایمن‌ترین آفت‌کش برای مصارف خانگی آن‌هایی است که حاوی ماده‌ای بنام پایرترین هستند. این حشره‌کش برای الیاف‌پشمی بی‌خطر است ولی برای بیشتر حشرات سمی و کشنده است و در‌عین‌حال براحتی پس از استفاده تجزیه می‌شود و از‌بین می‌رود. اما اگر حیوان‌خانگی دارید، موقع خرید بررسی کنید که این ماده برایش خطری نداشته‌باشد.